Dżuma i Proces podobieństwa i różnice

„Dżuma” francuskiego powieściopisarza Alberta Camusa powstała w 1947 roku. Podobnie jak „Proces” jest ona powieścią paraboliczną. Przedstawia sytuację społeczeństwa Oranu, prefektury francuskiej na algierskim wybrzeżu, w czasie epidemii dżumy w 194  . roku. Podobieństwa „Procesu” i „Dżumy” wyrażają się także w filozofii egzystencjalizmu, zawartej w obydwóch utworach. Egzystencjalizm zakładał, że człowiek jest istotą tragiczną, wolną ale samotną, życie jawi się jako absurd, należy negować istnienie Boga. Nurt ten wpłynął szczególnie na autora „Dżumy”, który sam nie uważał się za egzystencjalistę, jednak w postawach stworzonych przez niego bohaterów dostrzegamy wiele założeń tej filozofii, w szczególności gdy znajdują się oni w sytuacji ekstremalnej, jaką niewątpliwie jest epidemia dżumy.

Oran to typowe, brzydkie miasto portowe, w którym ludzie głównie zajmują się robieniem interesów z bogatymi przybyszami. Gdy rankiem szesnastego kwietnia doktor znajduje pierwszego martwego szczura, nie jest jeszcze świadomy czego jest on oznaką. Epidemia wybucha nagle. Dla władz miasta głównym problemem są martwe szczury. Nikt nie chce wierzyć, że wybuchła epidemia choroby, o której już niemalże zapomniano. Prasa milczy na temat zarazy, a władze rozwieszają plakaty informujące o środkach zapobiegawczych przeciw „złośliwej gorączce”. Dopiero gdy liczba ofiar śmiertelnych gwałtownie wzrasta nakazuje się ogłosić stan epidemii i zamknąć bramy miasta, tym samym ograniczając wolność wielu jego mieszkańców.

Szczególną postacią jest doktor Rieux, który jest jednocześnie narratorem powieści, jednak nie prowadzi narracji pierwszoosobowej. Jest to dobrze zbudowany, opalony mężczyzna w wieku około trzydziestu pięciu lat. Jego wygląd świadczy także o jego cechach charakteru: jest pewny siebie, zdecydowany i odważny. Tuż przed wybuchem epidemii jego żona opuszcza Oran udając się do sanatorium. Doktor od początku trwania epidemii walczy wszechobecnego dżumą, mimo wszechobecnego strachu i braku poparcia władz. Nie traktuje siebie jako bohatera, czy głosiciela ideologii. Uważa, że walka z zarazą to tylko kwestia uczciwości i wypełnienia swego lekarskiego obowiązku. Czuje swoje powołania i chce go dopełnić poprzez wyczerpującą, ale satysfakcjonującą walkę z niemalże niezwyciężonym przeciwnikiem. Podobny pogląd Albert Camus zawarł w eseju pt. „Mit Syzyfa”, w którym opisuje Syzyfa, który mimo swojego tragicznego losu jest szczęśliwy. Tymi słowami Camus kończy esej:

„Aby wypełnić ludzkie serce, wystarczy walka prowadząca ku szczytom. Trzeba wyobrażać sobie Syzyfa szczęśliwym.”

Takim właśnie „szczęśliwym Syzyfem” jest doktor Rieux.

.Mimo swojej bezradności w zwalczaniu czarnej śmierci, a co więcej, świadomości tych bezcelowych działań, bohater czuje się szczęśliwy i spełniony podejmując walkę. Jednocześnie zdaje sobie sprawę, że to walka niekończące się. Wyraża to w stwierdzeniu:

 

„(…) Bakcyl dżumy nigdy nie umiera i nie znika (…) nadejdzie być może dzień, kiedy na nieszczęście ludzi i dla ich nauki dżuma obudzi swe szczury i pośle je, by umierały w szczęśliwym mieście.”

Cudzoziemka – problematyka i streszczenie utworu

„Cudzoziemka” to powieść o ostatnim dniu życia głównej bohaterki – Róży Żabczyńskiej, która, wspominając przeszłość, próbuje zrozumieć siebie i swoje nieudane życie. Fakt ten sprawia, że akcja utworu przypomina wizytę u psychoanalityka. Najważniejszą funkcję w „Cudzoziemce” pełnią dygresje, przekształcające się jakby w osobne opowieści. Wspomnienia wywoływane nagłymi skojarzeniami, na widok jakiegoś przedmiotu – stanowią klucz do zrozumienia charakteru Róży. Zniknęła nadrzędna rola narratora. W ukazywaniu świata przedstawionego dominuje perspektywa bohaterki, czyli jest to narracja personalna. Pierwsze, wtrącone w powieści wspomnienie dotyczy wydarzenia stosunkowo nieodległego w czasie, kiedy to bohaterka wspólnie z córką kupowała sweter. Scena ta uwidacznia kompleks wieku Róży. Zarysowuje się tu również tak ważny dla tej powieści konflikt między matką a córką. Kolejne przypomnienia dotyczą relacji Róży z synem. Objawiają podłoże zaborczej, niszczycielskiej miłości matki. Te i inne scenki przesuwają się w pamięci Róży w czasie oczekiwania na córkę. Co ciekawe – najczęściej są to wydarzenia przykre – pogłębiające rozdźwięk między bohaterką a jej otoczeniem, lecz sprawiają jej złośliwą satysfakcję Róża żyje w przekonaniu, iż w młodości spotkała ją krzywda; na co składa się zarówno doświadczenie niespełnionej miłości jak i poczucie swoistej „cudzoziemskości” i samotności. Jest histeryczką. W psychologii histeria jest jedną z odmian nerwicy; charakteryzuje się takimi cechami jak przesada, skupienie uwagi na sobie, teatralność zachowań czy nadmierna sugestywność. Bohaterka okazuje się osobą pełną kompleksów i nie w pełni uświadomionych barier emocjonalnych, które uniemożliwiają jej osiągnięcie życiowej satysfakcji i szczęścia. Przez swoje zachowanie staje się dla rodziny źródłem utrapienia. Utwór uwagę zwraca przede wszystkim na poczucie obcości, które w perspektywie egzystencjalnej traktuje człowieka jako zawsze skazanego na samotność i niezrozumienie. Motywów ludzkiego działania autorka nie upatruje w warunkach ekonomicznych, ale w predyspozycjach psychicznych.

Link: Cudzoziemka

Maria Kuncewiczówna: http://kuncewiczowka.kazimierzdolny.pl/

Wesele opracowanie

Dla Reymonta- inaczej niż dla wielu innych twórców epoki- wieś to nie jest ciekawostka folklorystyczna, ale określona społeczność mająca swoje problemy i znająca swoją wartość oraz rolę, jaką mają spełnić. Śmiało możemy powiedzieć, że nie jest ona przejawem chłopomanii. Zjawiska artystycznego, które przesadnie i naiwnie idealizowało życie chłopów na wsi. Chłopomani byli inteligencji młodopolscy, którzy sądzili, że zastój panujący w środowisku oraz postępujący kryzys kulturowy może przezwyciężyć tylko powrót do natury. Taką osobą był Pan Młody z „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego. W Bronowickim dworku zderzyły się ze sobą dwie warstwy społeczne – inteligencja oraz chłopstwo. Obie niekoniecznie przyjaźnie do siebie nastawione budziły nawzajem ciekawość i zainteresowanie. Akcja dzieje się w domu gospodarza, który znalazł się na wsi dzięki ślubie z chłopką. Po samym wystroju domu można poznać, że to nie jest typowa wiejską chatą kryta strzechą. Oprócz normalnych ludowych przedmiotów znajdują się rzeczy takie jak zegar, biurko czy stolik w stylu empiru, charakterystyczne dla miejskiego wystroju

 

. Chłopi zaproszeni na wesele wzbudzają duże zainteresowanie wśród gości z miasta. Cechujący się witalnością mężczyźni cieszą się z okazywanego na ich widok przez mieszczanki zachwytu. Obraz wsi najlepiej ukazany jest w ich zachowaniu. Z jednej strony cechuje ich ciekawość świata i chęć działania. Niestety z drugiej strony są porywczy i niedojrzali. Czepiec jest dumny z bycia chłopem. Powołuje się na bohaterów wywodzących się z chłopstwa. „Z takich jak my był Głowacki”. Nie czuję się gorszy od inteligencji i chętnie podejmuje rozmowę na różne tematy począwszy od polityki, a skończywszy na informacjach ze świata. Gorąca krew nie pozwala mu na bezkonfliktowe rozwiązanie problemów. Wszystkie spory najchętniej rozwiązałby pięścią. Na domiar złego alkohol od którego nie stroni tylko potęguje jego awanturniczość. O tym, że chłopi są dobrym materiałem na powstańców widać także w Jaśku, który mimo zabawy, na wieść o powstaniu chce działać i jedzie z polecenia Gospodarza zwoływać ludzi z sąsiednich wsi. Natomiast starszyzna patrzy na wspólną zabawę z lekkim niepokojem. Inteligenci boją się, bo pamiętają przeszłość. W 1846 roku Austria rozpowszechnia plotkę o rzekomych planach zbrojnych szlachty polskiej przeciwko chłopom. Na reakcję nie trzeba było długo czekać. Chłopi pod dowództwem Jakuba Szeli zaczynają pustoszyć obszar zaboru austriackiego plądrując dwory szlacheckie i mordując ich mieszkańców. Historia nazwała to wydarzenie, które na bardzo długi czas wpłynęło na wrogie relacje pomiędzy dworem i wsią – „Rabacją Galicyjską”