Konrad Wallenrod żył w czasach, gdy Zakon Krzyżacki zagrażał Litwie, z której jako dziecko został uprowadzony przez Krzyżaków i wychowywany według zasad Zakonu. Nie zatracił jednak swojej tożsamości narodowej dzięki pieśniarzowi Halbanowi, który również przebywał na dworze krzyżackiego mistrza. Pieśni starca wzbudzały w młodzieńcu tęsknotę za ojczyzną oraz nienawiść do Zakonu, który pozbawił go rodziny. Wciąż pamiętał krzyk zabijanej matki. Mężczyzna czuł się związany z Halbanem, lecz czasami wezwania do patriotycznego czynu odczuwał jako dręczący przymus, o czym świadczą słowa: „Mściwy Halban wytchnąć mi nie daje, gdy nie chcę skargi jego słuchać, umie przygasłą chęć zemsty rozdmuchać”. Gdy przeniósł się do ojczyzny przodków udało mu się zdobyć rękę pięknej Aldony, córki księcia Kiejstuta, jednak sytuacja polityczna zmusiła go do rezygnacji ze szczęścia osobistego na rzecz szczęścia całego narodu. Nie dochodzi tu jednak do kolizji wartości równorzędnych, ponieważ racją nadrzędną dla bohatera pozostaje nakaz patriotyczny, poeta opowiada tylko o cenie jaką trzeba zapłacić za wierność ojczyźnie. Walter wybierając miłość do niej, zrezygnował z honoru. Swoim postępowaniem realizował słowa zawarte w pieśni Wajdeloty: „Tyś jest niewolnik, jedyna broń niewolników – podstępy”. Konrad poprzez swoją bierność i złą strategię podczas wojny doprowadził do klęski Krzyżaków. W kulminacyjnym momencie postanowił uciec z pola bitwy, czym całkowicie zhańbił Zakon, tłumacząc to realizacją planów boskich. Skutkiem takiej postawy było skazanie go na śmierć , on jednak przed tym wypił truciznę. Nie można powiedzieć jednoznacznie, że Konrad jest bohaterem machiawellistycznym . Należy zwrócić uwagę na fakt, że bohater nie traktuje swojej strategii „zamaskowania” jako środka neutralnego etycznie, zdaje sobie sprawę ze swojego niecnego postępowania, co staje się powodem jego duchowej klęsk.
Bohater ten został wykreowany w powieści poetyckiej, która jest gatunkiem synkretycznym. Elementy liryczne takie jak pieśni Halbana wpłynęły na jego emocje i ukształtowały w nim patriotę i mściciela. Jest to bohater romantyczny, który skłócony ze światem, buntuje się przeciwko istniejącej rzeczywistości. Dał on także początek bohaterowi wallenrodycznemu, który poświęca się dla ojczyzny, ale realizując swoje cele prezentuje moralnie naganne sposoby działania.