Motyw człowieka wobec Boga w Hymnie Juliusza Słowackiego

Motyw człowieka wobec Boga, świata i własnego losu występuje również w „Hymnie” Juliusza Słowackiego. Wiersz powstał podczas podroży na Wschód w 1836 roku. Słowacki dotarł z Neapolu do Ziemi Świętej i innych krajów Orientu. Podmiotem lirycznym jest poeta. Na podstawie kontekstu biograficznego można wysnuć wniosek, że jest to tak zwany podmiot odautorski. Wiersz jest przykładem liryki bezpośredniej „ja” liryczne objawia się poprzez użycie zaimków w pierwszej osobie liczby pojedynczej:ja, mi, mnie, moje. Jest to monolog liryczny, monolog samotnego człowieka do Boga. Ów człowiek to emigrant, tułacz, pielgrzym, podróżnik. Jest wieczór, płynie statkiem po pełnym morzu, znajduje się gdzieś przed Aleksandrią. Mimo, że przed jego oczami rozgrywa się wspaniałe widowisko, widzi zachód słońca, błękit pełnego morza, to jednak jest mu smutno, tęskni bowiem za ojczyzną. Czuje smutek, niepokój i pustkę. Mówi, że stracił własne miejsce na ziemi. Z nostalgią wspomina ukochanych ludzi i typowo polskie krajobrazy. Wzrusza go wspomnienie lecących bocianów. Pejzaż polskiej wsi ceni wyżej niż piękno orientu. Na skutek tego, że Polska utraciła niepodległość czuje się zobojętniały i samotny. Musiał opuścić rodzinny dom. Stał się pielgrzymem. Wie, że w kraju modlą się o jego powrót, ale wie również, że „jego okręt nie do kraju płynie”. Wśród bezmiaru można odczuwać własną małość i nicość. Czuje się bezradny wobec świata. Na skutek tych doświadczeń życiowych podmiot liryczny żali się Bogu mówiąc: „ smutno mi Boże”.

 

Usytuowanie podmiotu mówiącego o romantycznym wierszu jest charakterystyczne dla epoki.  Bohater to indywidualista, a dystans pomiędzy poetą i Bogiem pozostaje zniwelowany. „Hymn” ma charakter spowiedzi, medytacji nad losem człowieka. Badacze twórczości Juliusza Słowackiego zwracają uwagę na brak w tym wierszu zwrotki o charakterze kulminacyjnym oraz na „litanijność” tekstu. Strofki porównują do paciorków różańca (regularność strof 6 wersowych z układem ABABCC). Mimo że wiersz funkcjonuje pod tytułem Hymn lub „Smutno mi Boże” to nie możemy go zaliczyć do hymnu ponieważ nie ma podniosłego stylu, nie wychwala Boga. Wiersz ma wszystkie wyznaczniki gatunkowe elegii czyli utworu lirycznego o treści poważnej, refleksyjnej, utrzymany w tonie smutnego rozpamiętywania i skargi, dotyczy spraw osobistych lub problemów egzystencjalnych, takich jak miłosna strata, przemijanie czy śmierć.