Placówka – streszczenie

Placówka. To utwór, który powstawał w latach 1880 – 1886. Ukazuje kolonizację niemiecka, życie chłopa w drugiej połowie XIX w. oraz walkę chłopa o utrzymanie ziemi. Józef Ślimak to główny bohater. Mieszka na wsi nad rzeką Białką. Ślimak ma wiele przywar przypisywanych chłopom pańszczyźnianym: jest ciemny, zabobonny, zacofany, bierny, chętnie szukałby pomocy we dworze. Chłop uważa, że: „jak pan jest po to, ażeby bawił się i rozkazywał, tak chłop jest po to, ażeby karmił innych i siebie”. Józef Ślimak nie potrafi myśleć samodzielnie, jest uzależniony od dworu, z trudem przezwycięża wiekowe przyzwyczajenia i pojęcia. Uważa on również, że niesprawiedliwy i krzywdzący go ustrój jest darem od Boga. Mentalność chłopa to przywiązanie do ojcowizny. Ślimak sądzi, że bez ziemi można tylko zmarnieć, stąd tak kurczowo się jej trzymał i walczył o nią. Jego bierność, ciemnota poglądów, upór, nieświadomy patriotyzm, konserwatyzm doprowadziły Niemców do bankructwa. Ślimak utrzymał dzięki temu polskość, Chłop pamięta pańszczyznę, z trudem przychodzi mu przyzwyczajenie się do nowych warunków. Jest posłuszny, pokorny i nieufny wobec dworu. Uznaje stary porządek i podział na chłopów i panów. Prus ukazuje nam również obraz chłopa – Jędrka Ślimaka, który nie zna pańszczyzny. Buntuje się on przeciwko sytuacji na wsi, jest przy tym zuchwały, sprytny i zadziorny. Czuje się wolny, nawet równy dziedzicowi, nie zdejmuje przed nim czapki, chce się odizolować od dworu. Społeczność chłopską w Placówce cechuje rozwarstwienie. Prym we wsi wiodą najbogatsi chłopi, którzy chcą bogacić się jeszcze bardziej. Chłopi są skłóceni wewnętrznie, słabi gospodarczo ekonomicznie, niejednolici, niezgrani, zróżnicowani pod względem majątkowym. Ludność wiejska nie mogła znaleźć zrozumienia u dziedzica i księdza. Pan sprzedał swoją ziemię, nie zważając na chłopów, nudziło go życie na wsi a sprawa chłopska nic go nie obchodziła. Podobnie było z księdzem, który nie umiał pomóc chłopom, a przyjemność znajdował jedynie w lekturze, przebywaniu wśród wyższych warstw i zabawie.

Prus dzięki naturalizmowi pokazał prawdziwe oblicze mieszkańca wsi, człowieka, który był przywiązany do swojej ojcowizny, uparty i nieświadomy swojego patriotyzmu i potrafił sprzeciwić się Niemcom, losowi i ocalił swoją ziemię