Rozprawę z Polskim idealizmem zawiera również „Lalka” Bolesława Prusa http://www.muzeumzamoyskich.pl/1062,boleslaw-prus-nieznany. Pisarz przedstawił w tej powieści trzy pokolenia idealistów.
Pozwolą Państwo, że najpierw zacznę od nakreślenia postaci starego subiekta Ignacego Rzeckiego. Był on człowiekiem przeszłej, romantycznej epoki. Rzecki wciąż uparcie wierzył, że Polska odzyska niepodległość za sprawą Napoleona. Był idealistą, który na każdym kroku przeżywał rozczarowanie światem i ludźmi. Mężczyzna postrzegany był jako niepoprawny marzyciel a wręcz dziwak. Rzecki był typem romantycznego wielbiciela, dla którego kobieta była istotą o cechach niemal boskich. Dopiero na łożu śmierci dostrzegł swoje zbyt idealistyczne podejście do polityki i ludzi.
Wielkim marzycielem i idealistą okresu pozytywizmu jest także Stanisław Wokulski. W młodości wierzył w ideały romantycznej walki narodowo-wyzwoleńczej, dlatego wziął udział w powstaniu styczniowym. Wierzył także w romantyczny ideał wielkiej miłości i pragnął jej zaznać. Twierdził, że „Miłość jest radością świata, słońcem życia, wesołą melodią pustyni”. Źle ulokowane uczucia stały się przyczyną dramatu bohatera, bowiem zakochał się w pannie Izabeli Łęckiej, którą uważał za uosobienie idealnej kobiety, jednak ona okazała się jedynie samolubna i pusta. Wokulski był również wyznawcą idei pozytywistycznych. Pragnął podnieść poziom gospodarczy kraju poprzez stwarzanie nowych miejsc pracy, podnoszenie pensji pracownikom, jednocześnie pomagał najuboższym np. prostytutce Marii, Węgiełkowi, Wysockiemu oraz Ochockiemu. Nie krył jednak rozczarowania, widząc, że praca u podstaw nie może w całości wyeliminować nędzy warszawskiego Powiśla i innych dzielnic. W tej postaci spotkały się cechy romantyka i pozytywisty. Kochał Izabelę w sposób romantyczny, ale jak sam twierdził, ta miłość pozwoliła mu dorobić się majątku.
Juliana Ochockiego również można zakwalifikować do grona idealistów i marzycieli. Był on entuzjastą nauki, która stanowiła dla niego główną ideę w życiu.
. Poświęcił swoje życie osobiste na rzecz odkryć naukowych i wynalazków. Mrzonki o latających maszynach i pokonaniu niedostępnych jeszcze nikomu dziedzin nauki opanowały umysł tego bohatera. Marzył on o nowej cywilizacji , o świecie ludzi równych, wolnych i szczęśliwych. Chęć zmian wyraził słowami: „Oszaleję, albo przypnę ludzkości skrzydła”. Postać Ochockiego pokazuje, że także nauce potrzebni są idealiści i marzyciele, ponieważ oni mogą popchnąć jej rozwój na nowe dotąd nieznane tory.
W tej realistycznej powieści autor zastosował dwugłosową narracje, prowadzoną w pierwszej osobie, czego przykładem może być pamiętnik starego subiekta, który odznacza się uczuciowością opisów i subiektywizmem sądów na temat innych oraz w trzeciej osobie, którą cechuje wszechwiedza na temat opisywanych sytuacji. Autor zastosował także „technikę luster”, co oznacza, że bohaterowie są oceniani przez postaci z różnych środowisk a czytelnik sam ma możliwość wyrobienia sobie zdania o nich na podstawie tych opinii.